ماسه سیلیسی

سیلیس چیست؟

شن و ماسه سیلیسی یک ماده گرانول طبیعی است که از سنگهای معدنی و ذرات معدنی تشکیل شده است اما دقیق تر از شن و سنگی تر از سیلت است.

سیلیس همچنین می تواند به یک کلاس بافتی نوع خاک یا خاک اشاره کند؛ یعنی خاکی که بیش از ۸۵ درصد ذرات آن را، ذرات به صورت توده ای تشکیل می دهد.

پیشنهاد می کنیم مقاله مربوط به ساینده را مطالعه کنید

ترکیبات شن و ماسه

ترکیب شن و ماسه بسته به منابع و شرایط آب و هوایی و سنگ های محلی متفاوت است اما شایع ترین جزء شن و ماسه در تنظیمات قاره های داخلی و تنظیمات ساحلی غیر گرمسیری سیلیس (سیلیکون دی اکسید یا SiO2) می باشد که معمولا به شکل کوارتز است.

دومین نوع و شایع ترین شن و ماسه، کربنات کلسیم است که به عنوان مثال می توان به آراگونیت، که عمدتا بیش از نیم میلیارد سال پیش بوسیله اشکال مختلف زندگی مانند مرجان ها و ماهی های دریایی ساخته شده است اشاره کرد.به طور خلاصه این شکل اولیه ماسه ای است که در مناطقی دیده می شود که صخره ها در طول میلیون ها سال به مانند اکوسیستم غالب اکوسیستم هستند.

شن و ماسه یک منبع غیر قابل تجدید در زمان بندی های بشر است ولی با این حال تقاضا برای بدست آوردن آن بسیار بالاست. به این دلیل که ماده ای مناسب برای ساخت بتن و مواردی نظیر آن می باشد.

خطرات احتمالی

در حالی که شن و ماسه به طور کلی غیر سمی است، فعالیت های شن و ماسه مانند ساندویچینگ نیاز به اقدامات احتیاطی دارد. کیسه های شن و ماسه سیلیس که برای سندبلاست استفاده می شود، روی آنها برچسب های زده شده که هشدار می دهند کاربر برای حفاظت از خود باید از تجهیزات و وسایل مخصوص استفاده کنند تا از گرد و غبار سیلیس که باعث به وجود آمدن بیماری های ریه ای می شود در امان باشند.

استنشاق بیش از حد گرد و غبار ماسه سیلیسی بلورین در حین انجام عملیات سندبلاست باعث بروز بیماری مهلک سیلیکوسیس ( آسم ریه ) می شود ، امروزه مسباره تنها جایگزین مقرون بصرفه آن است که براحتی در طیف گسترده مورد استفاده قرار می گیرد و برای سلامتی کارگران نیز بی خطر است .

سیلیکوزیس یک بیماری شغلی ریوی ناشی از استنشاق غبار کریستالهای ماسه سیلیس دار ( ناشی از عملیات سندبلاست ) در کارگران می باشد که با علائم التهاب و اسکار ندولی شکل لوب های فوقانی ریه بروز می نماید و نوعی پنوموکونیوز ( پنومو = ریه ، کونیوز = غبار ) می باشد .

بیماری سیلیکوزیس به سه شکل مزمن و حاد در بیماران بروز می نماید که معمولا در هر سه نوع درمان خاصی وجود ندارد و درمان آن تنها محدود به جلوگیری از پیشرفت و ایجاد عوارض بیماری است .در مناطقی که فشار آب بالاست، آب شنی و نمکی می تواند پریزنی ایجاد کند که یک هیدروژل کلوئیدی است که مانند مایع رفتار می کند. سیلندر یک مانع قابل ملاحظه ای برای فرار از موجوداتی که درون آن گرفتار شده اند، ایجاد می کند که اغلب در معرض خطر قرار می گیرند.

بیماری های احتمالی استنشاق ماسه سیلیسی

سیلیکوزیس ساده مزمن

این نوع بیماری با گذشت بیش از ده سال تماس با ذرات قابل استنشاق حاوی کمتر از ۳۰% کوارتز ایجاد می شود . علائم این نوع تنگی نفس کوششی است .

سیلیکوزیس تحت حاد تسریع شده

این نوع بیماری پس از ۲ الی ۵ سال تماس با مقادی بیشتری از ذرات قابل استنشاق حاوی بیشتر از ۳۰% کوارتز ایجاد می شود .

این نوع سیلیکوزیس مشابه سیلیکوزیس مزمن است اما در زمانی کوتاهتر نسبت به نوع مزمن ایجاد شده و عارضه فیبروز پیشرونده وسیع  در آن بیشتر است .

سیلیکوزیس حاد

بیماری است که کارگران در معرض تماس با غلظت های بسیار زیاد گرد و غبار ماسه سیلیسی آزاد در طی یک دوره چند ماهه ایجاد می شود .

علائم این نوع بیماری منجر به حال عمومی بسیار بد بیمار و حتی مرگ شخص می شود .

سیلیسیم دی اکسید یا سیلیس با فرمول شیمیایی SiO2 فراوان‌ترین ترکیب اکسیدی موجود در پوسته زمین است. نام سیلیس Silicon از واژه لاتین (Silicis) به معنی (flint ) سنگ سخت، سنگ آتش زنه یا سنگ چخماق گرفته شده است. نام سیلیس برای کلیه کانی هایی با فرمول عمومی SiO2 به کار برده می شود. این کانی ها با فرمول شیمیایی یکسان تشکیل پولی مورفهای معروفی را می دهند که در گروه کوارتز قرار می­گیرند.کوارتز در حالت خاص به صورت در کوهی ظاهر می­گردد که در این حالت، تمام خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خود را آشکار می­کند. کوارتز در مقابل اسیدها و بازها حساس نیست ولی در مقابل اسید فلوئریدریک، حساس و تأثیرپذیر می­باشد. از نظر بافت و ساختمان داخلی هرکدام از اتمهای سیلیسم بوسیله ۴ اتم اکسیژن بصورت تترائدر محاط شده است. کوارتز دارای سختی ۷ در مقیاس جدول موس و وزن مخصوص ۲/۶۵ می­باشد. ترکیب شیمیایی، و خواص فیزیکی سیلیس، تعیین کننده کیفیت و موارد مصرف آن در هر یک از صنایع مورد استفاده می­باشد.

بیش تر سطح زمین پوشیده از شن است. شن فقط از دو عنصر ساخته شده است: اکسیژن و سیلیس، این دو عنصر، نقش بسیار مهمی در زندگی ما و حیات بشر دارند

شن ، ماده ای است که بشر آن را از هزاران سال پیش شناخته و در زندگی خود از آن استفاده کرده است ؛ مثلا : در خانه سازی، در سرامیک سازی و …

اما در قرن نوزدهم، تحولات مهمی که در علم شیمی رخ داد، شن را به عنوان مفیدترین ماده زندگی بشر، به جهانیان معرفی کرد و اتفاق مهم این بود که  ماسه سیلیس از شن استخراج شد